Орыс ханның өмірбаянына қатысты бөл

Орыс ханның өмірбаянына қатысты бөлімінде Қ.Жалайыр шежіресі «Оның [Кіші Жәнібек] балалары көп еді…» деп Жағам бикемнен туған Қасым мен Қамбарды, және Үсек хан Жәдік хан -бұл екеуінің анасы бір, Бауыш, Бұйдаш бұл екеуінің анасы бір еді. Қожаш –бұл анадан жалғыз еді» –деп жеті ұлын атап көрсетеді[6,122]. Тарихи мәліметтерде Жәнібектің тоғыз ұлының аты аталады. Ортағасырлық дерек «Нұсрат-наме» мен Әбілғазының «Түрік шежіресінде» бұлардың аттары мына ретпен берілген: «Ираншы, Махмұт, Қасымке, Мұхаммедхан, [Шибанимен соғысып, Мұхамедхан шәйіт болады Ә.Б. Одан соң Етік (Әдік), Жаныш, Қаңбар, Өсік, Жәдік»[129,45;4,119]
Қазақ тарихи фольклоры XV ғасырдың ортасындағы оқиғаларды Әз Жәнібек ханмен байланыстырады. Әсіресе Қазақ хандығының құрылуына оның сіңірген еңбегі өлшеусіз. Дегенмен ауызша тарихнаманы зерделей отырып қазақ ханы Жәнібектің өмір баяндық деректеріне Алтын Орда ханы Жәнібектің [1342-1357 жж. басынан өткен тарихи оқиғалар, немесе соның қасиеті еніп кеткен. Түптеп келгенде қазақ фольклорындағы Жәнібек бейнесі [симбиозды] тұлға.

2.3 Қасым хан заманы (XVІ ғ. алғашқы ширегі)

Қазақ хандығында Қасымның алдында Керейдің ұлы Бұрындық (жобамен 1474-1511 жж.) билік етті. Бұл жөнінде жазба деректер кездескенімен, ауызша деректер мүлдем жоқтың қасы. Себебі, деректемелерде Бұрындық хандығының ішінде қазақ даласында өзге де сұлтандардың иеліктері, ұлыстары болғаны көрсетіледі. Бұлар Жәнібектің баласы Қасымның Балқаш көлі мен Қаратал өзені маңындағы иеліктері, Әбілғазы тарататын Жаныш, Таныш, Ахмет сұлтандардың және басқалардың иеліктері еді. М.Х.Дулатидің еңбегінде: «Әкесі Керейден кейінгі билікті Бұрындық жалғастырады»–деп көрсетеді[93,195]. Бұдан Бұрындықтың билікке XVғ. 70-ші жылдары келгені туралы мәлімет аламыз. Бұрындық пен Мұхамед Шайбани тұсында сол кезде көшпелі халықтармен сауда жасаудың орталықтары болған Сырдария қалалары үшін Өзбек хандығы мен Қазақ хандығы арасында күрес күшейді. Бұрындық пен Шайбани арасындағы кұрес XV ғасырдың 80-90 шы жылдарында шиелінесе түскен. Шайбани Сығанақта орын теуіп, қазақ жерін өзіне бағындыру саясатын ұстады.
Бұрындық тұсында Қазақ Ордасы Сырдария бойындағы қалалар үшін күресті, осы тұрғыдан Қасым хан билік еткен уақыт ерекше. XVІ ғ. басында Орталық Азияда өзіндік саясаткерлігімен көзге түскен Жәнібекұлы хан Қасым кезінде (1511-1523жж.) Қазақ мемлекеті күшейіп, сыртқы елдермен терезесі тең саясат жүргізді. Шығыс тарихышылары Қасымның билігі Жошымен деңгейлес еді деп атайды. Қасымның шешесі Алтын хан қызы Жаған бикем мен Шайбани ханның анасы Аққозы бегім апалы-сіңілі.
Шежіре деректерінен бұл туралы мәліметті Қ.Жалайыридің еңбегінен кездестіреміз. «Қасым хан Жаған бикемнен [бәйбішеден] туған еді. Бірақ жылдар бойы атасы басқарған ұлысында патшалық құрды және өз тұсында әр тараптағы уәлаяттарды басқарды. Оның хикаясы әр жерде айтылады, сондықтан мәлім-мәшһүр болды» деп жазады[6,121] Шежіреге қарағанда Бұрындық тұсында хандықтың батыс ұлыстарының орталығы Сарайшықта болды. Төменгі Жайық бойында орналасқан ортағасырлық қалалардың бірі-Сарайшық кезінде Жошының Шайбанға бөлген ұлысының әкімшілік орталығы болған. Гүлденген кезі XІІІ-XVІІ ғғ. Бүгінгі Атырау қаласынан солтүстікке қарай 18 шақырым жерде. Екінші батыс жорығынан кейін (1235-1241 жж.) Жайық өзенінің жағасындағы Сарайшықтан жоғары, Еділ бойында Жошының ұлы Бату билік етіп, сол себепті Бату-Сарай қаласын салған, одан кейін Алтын Ордаға патшалық еткен Берке бөлек қала салдырған. Сарай-Берке болып аталған болатын. Қазақ хандығы Жетісу жерінде ту көтергенімен негізгі рулар Сарыарқа мен Атырау, Сырдария бойындағы қалалар арасындағы кең аймақтың арасында жүрген. Шежіре деректеріне қарағанда хандықтың орталығы ретінде Сарайшық қаласының аталатыны да XVІ ғ.басы. Ал Қазақ Ордасының билігі Қасымға көшкен уақытта астана өзгерген. «Бұл тақты Сарайшықтан көшіріп, Ұлытауға орнаттырған Қасым хан» –дейді Мәшһүр жазған шежіре дерегі. Қасым жұртын «Ата қоныс мекенің» деп Ұлытауға орнықтырды[9].

Результаты (английский) 1:

In the biography of the Russian Khan Chronicle Q.Jalayır "[Small Z.] had a lot of children ..." Kambar and new born bïkemnen Kasim, and a mother of two the Usek Khan Khan Jädik it is, Bawış, a mother of two Buydaş. Qojaş it is a single mother, "said the seven sons of [6.122]. Is the name of the son of historical data Zhanybek nine. Medieval data "Nusrat-name" and Äbilğazınıñ "Turkish chronicle" their names in the following order: "Iran, Mahmoud pressure, Muxammedxan [war Şïbanïmen Muxamedxan will be killed AB Then Boots (Ädik), Zhanysh, kanbak, ingrown Jädik "[129.45; 4.119]
Kazakh historical folklore events associated with Az Z. Khan in the middle of the XV century. In particular, the formation of the Kazakh Khanate his invaluable contribution. However, experience with oral historiography khan of the Golden Horde to the life of the khan of the Kazakh Zhanybek release Zhanybek [in 1342-1357. In the beginning of the historical events, or which have been included in the property. Ultimately the image of Kazakh folklore Janibek [symbiosis] person.

2.3 Kasim Khan era (XVI century. In the first quarter)

Kerei in front of the Kazakh khanate Kasim, the son of the former (approximately 1474-1511.) Power. This match record on the oral, there is no data at all. After all, before the details of the Kazakh Khanate have sultans and other sites in the field of ethnic groups. They are near the river and Lake Balkhash, the son of Zhanybek Kasim Karatal A. Zhanysh broadcast properties, Tanış, Ahmet sultans and other sites. Work MHDulati, said: "continue to power after his father Kerei ago," said [93.195]. In addition to power Burındıqtıñ XVğ. In 70 years, we can read about that. Before and during the reign of Mohammed Shaibani when the nomadic peoples of the trade centers in the cities of the Syr Darya intensified fighting between Uzbek and Kazakh Khanate Khanate. XV century ago and Shaibani kures between 80-90 years of şïelinese. Shaibani settling Sığanaqta detained conquest of the Kazakh land policy.
Former Kazakh Horde during the fight for the cities along the Syr Darya, Kasim Khan, who ruled this point of time. The XVI century. sayasatkerligimen Central Asia at the beginning of the distinguished Zhanybekovich Khan Kasim (1511-1523jj.) was on a par with the growing Kazakh state foreign policy. East tarïxışıları called me was the level of power Joşımen. A. Golden Khan, the mother of the mother and daughter no longer Bike Shaibani Khan Aqqozı unknown sisters.
Chronicles encounter data provide information about this Q.Jalayırïdiñ labor. "Kasim Khan no longer bïkemnen [bäybişeden] was born. But over the years under reigned in Ulus, headed by the father and the head of each party wälayattardı. His story is told in every place, at a so-famous, "writes [6.121] Chronicles of the former khanate during the West center masterpieces Saraishyk locality. One of the medieval cities located on the bottom of the shed at the administrative center of the distribution of Shaybanid Jochi ulus. Prosperous pages XIII-XVII centuries. Currently, 18 kilometers to the north of the city of Atyrau. After the second western campaign (1235-1241.) The Saraishyk on the shore of the river, along the Volga son Jochi Batu rule, therefore, Batu palace built by the city, and then built under the reign of the Golden Horde Berke different cities. Sarai Berke said. Kazakh Khanate Atyrau and Almaty flag kötergenimen main tribes in the Sary-Arka, among the region between the cities along the Syr Darya. According to the chronicles of the city as the center of the khanate shed called the XVI ğ.bası. Kazakh Horde's Astana moved me changed. "This throne download Kasim Khan ornattırğan Ulytau Saraishyk," said of Mashkhur wrote genealogical data. Kasim people "move Parents establishment" Ulytau established [9].