Әбілхайыр мемлекетінің құрамындағы

Әбілхайыр мемлекетінің құрамындағы көшпелі тайпалардың Шығыс Дәшті-қыпшақ Сарыарқа бойынан Мәуреннахрға жылжуы, осы оқиғаға, сол заманда өзбек немесе қазақ атанып жүрген рулардың қатысы, бір-бірімен ірге ажыратуы толғаулар арқылы, тарихи аңыздар арқылы, тарихи жырлар арқылы, тіпті күй арқылы сақталған.
Шәкәрім өз шежіресінде «Орманбет хан өлгенде, он сан ноғай бүлінгенде, ноғай-қазақ айрылған» деп келетін «ел айрылған» күйінің тарихына қатысты: «Әз Жәнібек хан қазақты алып ауарда Ноғай атанған туысқанымыздың жақсылары қазақтың жақсыларымен көрісіп амандасып жыласыпты, соны біздің қазақ домбырашылары «Орманбет хан өлгенде, он сан ноғай бүлінгенде, ноғай-қазақ айрылған күй» деп бір зарлы күй тартады» –деп жазады[89,21]. Мұндағы Орманбет Жошы нәсілінен тарайтын атақты Ұлұғ Мұхамед хан болуы да мүмкін. Ұлұғ Мұхамед хан өз інісі Кіші Мұхамед ханмен жауласып, сол себепті ноғайлы елінің көп қиыншылық көргені, шығынға қалғаны тарихи шындық, деп жорамалдайды шежіреші. Сонымен қатар XVІ ғ. ортасында ноғай ішінде Ормамбет мырза деген ел билеушісі де болған.
Ш.Уәлиханов жазбаларына үңілетін болсақ, ноғай-қазақ айрылуына байланысты: «Жүз мың ноғай бүлінген кез, Орманбет хан өлген кез» деген жылау күйді күйшілер қобызда тартқанда ақсақалдардың көзінен жас шығатын еді» –деп жазады[102,166].
Бұл оқиға жөнінде Қ.Халид шежіресінде барынша түсінікті берілген. Алдымен «ноғай-қазақ айрылған күй» деп аталатын күйдің шығу тарихын былай түсіндіреді: «Сарайдағы татар хандарынан Қазанның негізін қалаған, қаланы салдырған Ұлұғ Мұхамед хан інісі Кіші Мұхамед ханмен әке орнына таласып уәзірлер інісін жақтап кеткенін біліп, Ұлұғ Мұхамед мыңдаған татар-моңғол әскерімен бұлғарларға кетіп, жергілікті халыққа хан болып Қазанды сайлады. Кіші Мұхамед Ұлұғ Мұхамед ханнан Сарайды тартып алып өз жеңісін тойлап жатқанда бір зарлы күй тартады. Бұл қандай күй деп сұрағанға «екі ханзада айрылғаны деген күй» деп жауап берген»[88,75-76].
Халид дерегі күйдің шығу тарихын екі ханзаданың Алтын Орда тағына таласып айрылысқан себебімен түсіндіреді. Ал ноғай-қазаққа келетін болсақ, «Ноғай-қазақ қауымы екеуі де Шыңғыстың қауымы, татар-моңғол болғанымен тегі бір, тек екі ханзада себебімен Қазанға барғаны «ноғай», Сарай маңындағы көшпенді татар-моңғолдар «қазақ» атын алған» –деп жазады шежіреші Қ.Халид. Осы тұжырымды шежіреші одан әрі дамыта келіп: «Сарай халқының сахаралықтары –Жәнібек хан заманында қазақ атын алады. «Яғни, екі ханзада айрылған күй» деп Ұлұғ Мұхамед пен Кіші Мұхамедке байланысты айтылса, кейін соларға қараған «ноғай», «қазақ» елдері атымен «ноғай-қазақ айрылған күй» деп атаса керек» –дейді[88,76].

Результаты (английский) 1:

Abilkhair nomadic tribes in the state along the East of Saryark Däşti-Kipchak offset Mäwrennaxrğa, who won this event at the same time, Uzbek or Kazakh tribes related to each other through the resolution of the saga of the cornerstones of the historical legends and historical tales, and even saved with the status.
SSU chronicle "Ormanbet Khan's death, the loss of ten Nogai Nogai-Kazakh damaged a number" of the "lost" about the history of the state: "Az Z. Khan awarda Kazakh Nogai best twısqanımızdıñ who greeted the Kazakh jaqsılarımen see if jılasıptı our Kazakh dombra" Ormanbet Khan died ten Nogai Nogai-Kazakh damaged a number of loss of status "one Zarlyk playing the harp," he writes [89.21]. Where spreads Ormanbet Dzhuchids race may not be known Uluğ Mohammed Khan. Uluğ Mohammed Khan, his brother Mohammed Khan Minor enemies, so Nogaibai saw a lot of problems in the country, the loss of the rest of historical truth, assumes chronicler. At the same time, the XVI century. Mr. Nogai Ormambet in the middle of the ruler of a country.
If we look at the records of Sh, due to the loss of the Nogai Kazakh: "One hundred thousand Nogai Khan Ormanbet any damage to any of the dead" crying status musicians would be the source of the elders when kobyz young, "said writes [102.166].
This is a clear case of the most important events of Q.Xalïd. First, the "Nogai loss of the Kazakh state," explains the history of a condition called: "Tatar October, the city built by the founder of the kings of the barn Uluğ Younger brother Mohammed Khan Muhammad Khan knew she was in favor of the father instead of the eunuch brother Uluğ Mohamed thousands of Tatar-Mongol army bulğarlarğa Khan was elected in October as the local population to leave. Small Mohamed Uluğ seized Mohammed Khan Palace attracts a Zarlyk while celebrating the victory of their status. When asked what the status of the "two Prince ayrılğanı status" replied "[88,75-76].
According to Khalid status of the two contenders to the throne Prince Golden Horde story explains the reason ayrılısqan. As for the Nogai-Kazakh, "Nogai-Kazakh community of both Genghis Khan's congregation, the Tatar-Mongol origin, although one, only two went to Kazan because Prince" Nogai ", near the Palace of nomadic Tatar-Mongols" Kazakh "name," he writes chronicler Q.Xalïd. To further develop the concept of this chronicler: "Sarah's saxaralıqtarı -Jänibek Khan takes the name of the Kazakh days. "That is, two Prince of loss of status" Uluğ Mohamed and Small watching them after Mohammed had been detained in connection with the "Nogai", "Kazakh" countries in the name of "lost Nogai-Kazakh state" grandfather, "said [88.76].