Шежіре дерегін ырастайтын мәлімет Ш

Шежіре дерегін ырастайтын мәлімет Ш.Уәлихановтың “Қазақ хандары мен сұлтандарының шежіресі” атты еңбегінде кездеседі. Ангрена өзенінің маңын мекендейтін жұрттың ру басысы құрама руынан Ондан сұлтан (ұзын оқты аталған) екені жөнінде жазады. “Так, одна линия кайсацких султанов известна под именем султанов красного знамени и происходит, то преданию народа, от одного среднеазиатского выходца, искателя приключений. Родоначальник этой отрасли султанов Ондан, по прозванию Длиннострелый, был из курамы, что при Ангрене. Однажды на пирушке он, выпивши через меру, сказал, будто убил одного знатного курамца. Натянув лук стрелой в 12 обхватов, он сел черного аргамака и ушел от мести и пришел к другу отца своего Алибеку Агевскому за советом. -Хороший ты малый, -сказал ему бек, -жаль мне тебя. Здесь оставаться нельзя. В степях зачуйских есть кочующие племена, которые уважают султанов и ходжей. Ходжой ты не можешь быть, но султаном можешь быть. Ты храбор и стрелок первой руки. Поезжай туда и выдай себя за султана. Он вышел в Малые ногаи, а оттуда к кайсакам и по храбрости был признан за султана, и был хан предводителем войск. Знаменитый хан Ураз-Мухамед был сыном этого Озсана, впрочем, автор (сочинения “Сборник летописей” Жалаири)” называет Озсана братом (Тевкель-хана и Ишима-хана)”[102,173].
Қадырғали Қосымұлы, еңбегін Онданның баласы, туған елінен жас кетіп “христиан дінінің әміршісі Борис Годуновқа” қызмет еткен Оразмұхамедтің жанында жүріп жазғандығын ескерген жөн.
Шоқан берген негіздегі деректі В.В.Вельяминов-Зернов еңбегінен кездестіреміз. Зерттеуші Онданұлы Оразмұхамедтің шыққан тегі туралы мәліметті құран сақтауға арналған қобдишаның сыртына ойып жазылған текстік шежіреден таптым. Шежіре араб әрпімен жазылған, оны былай деп оқыдым дейді: “Орыс хан-одан Құйыршық хан-Барақ хан-Жәнібек хан-Жәдік хан-Шығай хан-Ондан сұлтан Оразмұхамед сұлтан” делінеді[18,112б]. Және зерттеуші бұл күміс қобдиша құран сақтауға арналып жасалған, ол императорлық Ғылым Академиясының Азия музейінде сақтаулы, хижраның 1012 ж. деп белгіленген, қобдишаның иесі Ораз-Мұхамед, академия оны 1736 ж. Фельдцехмейстр граф Брюстің заттарымен қоса сатып алған” -деп мәлімдейді. В.В.Вельяминов-Зернов қобдишаға ойып жазылған шежіремен “Жылнамалар жинағының” авторы берген шежіре бірдей деп атап көрсетеді[18,113].
Осы қобдиша туралы академик Ә.Марғұлан былай деп жазады: “Бұл сандық Ораз-Мұхамед қайтыс болған соң патша архивіне беріледі, 38 нөмірмен ол сонда XVІІ-XVІІІ ғғ. бойы сақталады, 1736 ж. Сандық Ғылым Академиясының Азия музейіне тапсырылады, ол XІX ғ. сандық із-түссіз жоғалып кетеді. Менің шамалауымша бұл сандықта негізінен түркі халықтарының тілінде жазылған әдеби шығармалар, батырлар жыры, тарихи дастандар, шежірелер, хаттар сақталған болса керек” -деп қобдишаның құндылығын арттыра түседі[160].
Сонымен бұдан шығаратын қорытындымыз Оразмұхамедтің әкесі Ондан сұлтан ата-бабалары қазақ хандығының негізін қалаушылар Жәнібек, оның баласы Жәдік, әкесі Шығай хан.
Ендігі сөз бұның қаншалықты шындыққа жанасатындығы жөнінде. Себебі өзінің тектік шежіресі жазылған қобдишаны иеленген Ораз-Мұхамед өз әкесінің атын қате жаздырмайтыны даусыз. Сондай-ақ ханның жақын адамдарының бірі болған Қ.Жалаиридің және заманында Ораз-Мұхамедті жаппай Ондан ұлы деп атаған орыс тұстастарының да қателесуі мүмкін емес.

Результаты (английский) 1:

Of Sh.Valihanova genealogical data read ırastaytın "Annals of the Kazakh khans and sultans" work meet. Angren see people living near the river tribe basısı team Ondan Sultan (long shot) writes about that. "And so, one of them line kaysackïx Sultanova ïzvestna under the names Sultanova Krasnogorsk znamenï and proïsxodït, some predanïyu Naro, fire odnogo sredneazïatskogo vıxodca adventurer. The founder of this otraslï Ondan Sultanov, along prozvanïyu Dlïnnostrelıy byl to grade things when Angren. Odnajdı ten banquet, via vıpïvşï merw Baykadamov bwdto killed odnogo znatnogo kwramca. Natyanwv Look streloy 12 obxvatov ten Montenegrin argamaka mud and fire wşel mestï and prïşel drwgw otca svoego Alïbekw Agevskomw Last Sovetor. The animals -Xoroşïy -skazal Emu back -jal mne tebya. Here ostavatsya nelzya. Stepyax zaçwyskïx say are called plemena kotorya wvajayut Sultanova and xodjey. Xodjoy or mojeş byt, but swltanom mojeş byt. Xrabor and strelok Activities hands. Poezjay conveyed and vıday includes law Sultan. Ten cattle in vışel nogaï, and Otto kaysakam and along the xrabrostï byl Phantom of the Last Sultan, and Zhambyl Khan, the leader voysk. Famous Uraz-Mohammed Khan byl son étogo Ozsana However, the author (soçïnenïya "Sbornïk letopïsey" Jalaïrï) "nazıvaet Ozsana bratom (Tevkel Khan and Khan ISIL)" [102.173].
Kadyrgali Qosımulı Ondannıñ work away from children born young "Boris Godunov, the ruler of the Christian religion" is served at Orazmuxamedtiñ written should be taken into account.
on the basis of data provided by the shock V.V.Velyamïnov meet Zernov labor. Ondanulı researcher Orazmuxamedtiñ origin information out of the box for storage of the Koran found in the history of text engraved. Genealogical said it is written in the Arabic letter read: "Russian Khan Quyırşıq Khan Barak Khan Z. Khan will Jädik Khan Sultan Khan Ondan Sultan Orazmuxamed" [18,112b]. And researcher with the silver casket for the Preservation of the Quran, which is stored in the Museum of the Imperial Academy of Sciences in Asia, since the year 1012. The owner of the box marked Oraz-Muhammed, the academy since 1736. Buy items Bruce Earl Feldcexmeystr "he said. V.V.Velyamïnov Zernov engraved into the box şejiremen "a collection of yearbooks," said the same author's genealogical [18.113].
This casket academician A.Margulan writes: "This is the king after the death of Oraz Muhammad digital archive, 38 number of the XVII and XVIII centuries. stored for 1736. Digital handed over to the Museum of Asian Academy of Sciences of the nineteenth century. Digital missing. My şamalawımşa trunks of the Turkic literary works written in heroic epic, historical dastanym, genealogical, letters have been stored, "said the boxes will increase the value of [160]. At the
same conclusion Orazmuxamedtiñ production ancestors of his father Sultan Ondan founders of the Kazakh Khanate Z. Khan is the father of her son Jädik. From
now on, it is about how janasatındığı reality. Because of its parent holding a box Oraz Chronicle error jazdırmaytını the name of his father, Muhammad alone. Also, Khan was one of the people close to the time Q.Jalaïrïdiñ and Oraz Muhammad called the great mass Ondan Russian tustastarınıñ can not make the same mistake.