Шежіре деректері Есімнің қалмаққа ж

Шежіре деректері Есімнің қалмаққа жорыққа аттанып, одан үлкен олжамен оралғаны жөнінде жазғанымен, қай жылы болған соғыс жөнінде мағлұмат ала алмаймыз. Қазақтың XVІІ ғ. басында қалмақтармен саяси қатынасы және соғысы жөнінде Ресей деректерінде кездеседі. 1620 ж. Уфалық тілмаш Семенов Уфаға келген қалмақтармен естігенін жазады: «..Слышел де он у колмацких людей, што приходил на них в прошлом году казачьей орды Ишим-царь войною для того, что послышали к нему колмацкие тайчи своих о миру. И как де колмацкие люди воинские пришед Ишима-царя людей повоевали. И Ишим царь велел колмацких послов побит, а побив послов и собрався своими людьми, да колмацких дву тайчей и многих людей побили»[99,52]. Бұдан көріп отырғанымыхдай XVІІ ғ. басында ойрат тайшылары мен Есім арасындағы жағдай шиеленісе түседі. Деректен Есім тұсындағы қазақ-қалмақ соғысы 20-шы жылдары болғаны байқалады.
Шежіре деректеріне қарасақ XVІІ ғ. басында қазақ елінде екі хан билік еткені белгілі. Деректерде Есім хан аты көп аталады. Ал, Тұрсын антты бұзып, ел ішін бүлдіруі көшпелі қазақ қоғамында тосын жағдай. XVІІ ғ. қазақ түсінігі бойынша тиісті жасзасын алуы керек. Енді шежіре деректеріне жүгінейік. «Қалмақты жеңіп келе жатқан Есім еліне жақындағанда, Тұрсын оны алдап, Түркістанды жаулап алғанын естиді. Сол бойда қолына осы бетімізбен лап қояйық деп Тәшкентке кіреді. Осы жолы Тұрсынды өлтіреді. «Қатағанның хан Тұрсын, қай арамды ант ұрсын» –деген мақал сонан былай қарай жұрт аузында қалды» –дейді Мәшһүр Жүсіп шежіресі[8,147]. Дәл осы оқиғаны толықтыра түсетін сюжет Тоғолоқ молда да бар. Қалмақты жеңіп келе жатқан Есім Әулие Атаға барып елін таба алмаған соң, елін жау шапқанын естіп, Күншығысқа бет алуынан басталады. «Есім хан Өріктінің таласына барғанда қолының алдынан шығып хан Тұрсыннан алған мың қолға сырын айтпастан, қалмақтан түскен көп мал, дүниені бүтін бойда хан Тұрсыннан алған мың қолына бөліп беріп, ырза қылып, жайбарақат жатқызып қойған соң, түн ішінде өзінің мың қолына хан Тұрсыннан алған мың кісінің байлатып тастап, өзінің кісісін арбадан бес жүз түйеге жүктеп, үстіне шатыр жауып, бір топ кісілеріне жетелетіп Орданың ханы Тұрсынның шебіне түнде келіп шептің есігін қайтарып тұрған кісі арқылы хан Тұрсынға хабар қылады». Осылайша Қашқардан келе жатқан керуенші болып рұқсат алып кіріп, таң атқанша үстіне шатыр жауып кіргізген әскерін босатып, Тұрсынның шебін талқандап, Есім хан Тұрсын ханды атып өлтіреді. Және қырғыз шежіресінен ескеретін жай мына бір қой қайтарып жүрген әйелдің айтқан өлеңі:
«Қой қайтарған біздің қыз,
Қозы сауған біздің қыз,
Біздің Еңсегей бойлы Ер Есім,
Есен барып сау келсе,
Біздің қыздай болар ма екен сіздің қыз.
Қатағанда хан Тұрсын,
Хан Тұрсын сені ант ұрсын! -деп беріледі[106,147].

Результаты (английский) 1:

Genealogical data Name Kalmyks went out, and writes on the back awards will not be able to get information on what happened in the war. Kazakh XVII century. Kalmyks political relations and the beginning of the war, will meet Russia on the data. 1620. Ufa to hear from Semenov Authority Kalmyks interpreter writes: "..Slışel ten kolmackïx gives screw prïxodïl NIH in the past year kazaçey database Ishim King voynoyu Togo, something poslışalï Nemours kolmackïe Thaichi svoïx right mïrw. And how kolmackïe Lyudi voïnskïe convict gives King ISIL have already fought. I Ishim King velel kolmackïx poslov beaten by a breaking poslov and sobravsya svoïmï lyudmï kolmackïx two tayçey and many beat gives "[99.52]. In addition, see otırğanımıxday XVII century. Oirat tayşıları and at the beginning of the space between the situation is. Data space will be Kazakh-war during the 20 years observed.
According to the chronicles XVII century. Kazakh at the beginning of the two-Khan is known that the authorities in the country. Khan's name is a lot of space in the data. And, Tursyn damage to the interior of the country in violation of the oath visiting Kazakh society surprise. XVII century. The concept of Kazakh must take appropriate jaszasın. Now look genealogical data. "Kalmykia is close to the land, which has won Name Tursun fraud hear conquered Turkestan. Immediately after this, let us consider ourselves from the clutches of the hands of Tashkent. This time Tursynbek killed. "Katagan Khan Tursyn, what evil oath ursın" they said and then he left the mouth of the people saying, "said Ait Chronicle [8.147]. It is this story that will complement the event Mullah Toğoloq. Kalmyks could not find a country to go to the Holy Name, which won the Frost heard the attack east of the country after being started. "Name Khan took during the ongoing Öriktiniñ Khan thousand confession without being let out of a lot of Kalmykia from cattle, when the whole world out of the hands of thousands let Khan and after that put them ırza comfortable night in the hands of thousands of Khan Tursynbek thousand The man left his tie up his wagon and five hundred camel load off the top of the tent, a group of favor jeteletip Horde line let the night come through the fence standing in the door of the man makes a message to let Khan ". Thus, the visit is coming to Kashgar caravan permission to release the army into a closed tent on the morning line let defeating Name Khan Tursun Khan shot and killed. Review sheep and Kyrgyz lineage should be one of the following poem told the woman:
"Sheep returned the girl,
milking Goats girl, you want to go to
our Eñsegey height masculine pronoun
Esen healthy,
would be our qızday your girl.
Katagan Khan Tursyn,
Khan Tursun ursın promise you! he [106.147].