XVІ ғ. соңы XVІІ ғ. басы кезіндегі

XVІ ғ. соңы XVІІ ғ. басы кезіндегі Қазақ хандығы құрамына енген рулар мен субэтникалық-әлеуметтік топтар жөніндегі мәліметтер өте жұтаң. Қолда бар деректерден Қазақ хандығының саяси билігіне Шыңғыс тұқымынан тараған әулеттер ие болғанын білеміз. Қазақ төрелері Шыңғыстың үлкен ұлы Жошыдан тарайды. XVІ-XVІІ ғғ. Жәнібектің ортаншы ұлы Жәдіктің тұқымынан Тәуекел, Есім мерейі үстем болды. Ал Есім ханмен замандас болып жүрген Тұрсын хан жөнінде біржақты пікір жоқ. Белгілі зерттеуші Т.И.Сұлтанов: «Тұрсын сұлтанның хандық билік құрғаны жөнінде бірде-бір дерек толық айтылмайды. Осы уақытқа дейін Тұрсынның шыққан тегі де белгісіз. Оның толық аты Тұрсын-мұхамед сұлтан. Орыс деректерінде Есімнің ағасы болып аталады. Көп зерттеушілер осылай деп ұққан» –деп келтіреді[51,119].
Қазақ хандығының құрамына енген тағы бір субэтникалық топ-қожалар, XVІ-XVІІ ғғ. қоғамда маңызды функция атқарды. Мәселен, шығыс деректері бойынша Тәуекел хан Бахауидден қожаға қол берген, пір деп таныған. Онымен бірге қазақтың өзге төрелері, жалпы қара халық өожаларды мойындағаны аян болса керек. Қолда бар деректерге қарағанда Қазақ хандығының құрамына белді-белді түркі тілдес рулар енген. Орта жүз аңыздарына қарағанда Есімнің қол астына Арғын руы тұтас, Найман, Керей рулары енген. Кіші жүзден (шежірелерде Алшын деп те атайды.) Әлім ұлы, Бай ұлы екі үлкен ата анық бар. Ал үшінші ата Жетірудың қалыптасуы аңыз бойынша Тәуке ханның атымен байланысты. Ұлы жүз құрамына ірі рулардың қатарына қаңлы, дулат нәсілі, дулаттан соң көбі жалайыр, одын кейін ысты, сіргелі мен ошақты тайпалары.
1628 жылы Есім хан Тұрсынды өлтіргеннен кейін Қазақ хандығында қос билік жойылып, бүкіл рулар бір ханға қарады. Тұрсын хан құрамындағы ел қатаған атанады. Қазақ шежіресінде оларды «шанышқылы» деп те атайды.
Қазақ хандығының құрамына төл қазақ руларынан басқа қырғыз рулары, қалмақтар, ноғай т.б. этникалық топтардың енгені белгілі. XVІ-XVІІ ғғ. Есім хан заманында қазақ атынан гөрі «алаш», «ноғайлы» атаулары жиірек қолданылған секілді. Мысалы, Жиембет жыраудың толғауында кездесетін «Алашыма ұран салармын» деген жолдары.
Қазақ хандығының XVІ-XVІІ ғғ. мемлекеттік құрылымы, басқару жүйесі жөнінде деректер тапшы. Дегенмен, жазба және ауызша деректерді салыстыра қолдансақ бірсыпыра мағлұмат алуға болады. Солардың бірі Есім хан тұсындағы мемлекеттік биліктің нығаю белгісі деп «Есім ханның ескі жолы» атты әдет-ғұрып заң ережелерін қабылдауды айтуға болады. Ереженің қабылдануы хан билігінің яғни, мемлекеттің күшейгеніне айғақ. «Ескі жол»- мемлекет пен қоғамның ішкі құрылымын анықтап береді. Соның мазмұны-әлеуметтік және этникалық топтардың арасындағы жарасымды тепе-теңдікті сақтау, сыртқы қарым-қатынас тәртібін реттеу болса керек.

Результаты (английский) 1:

The XVI century. XVII of the end of the century. The tribes included the head of the Kazakh Khanate and information on swbétnïkalıq and social groups are very poor. Kazakh Khanate political sovereignty data available Chingiz know families that have spread the seed. Kazakh töreleri goes back to Genghis Khan's eldest son Jochi. XVI-XVII centuries. Zhanybek middle son Jädiktiñ germ Risk Name succeed. Name is Khan modern Tursun Khan, there is no consensus on the one-sided. Renowned scholar T.Ï.Sultanov: "None of Tursun was ruled by the sultan khan data are not complete. So far, Tursynbai origin is unknown. His full name Tursun Sultan Muhammed. Russian sources Name brother. Many researchers understand so that "the press service quoted [51.119].
Another part of the Kazakh Khanate swbétnïkalıq top Leather, XVI and XVII centuries. served an important function in society. For example, in eastern Khan Baxawïdden risk, according to the owners, recognized as a favorite. Kazakh other töreleri with him, is a clear acknowledgment of the total black population öojalardı. According to the available data of the Kazakh Khanate leading into the leading Turkic-speaking tribes. The whole tribe under the medium than a hundred legends Name Argyn, Naimani, Kerei into tribes. Small hundred (also called genealogy Alshynbay.) Alim's son, Rich, is the son of two great parents. According to the legend of the formation of the stem of the parents and the third Tauke Khan's name. Great one hundred of the largest among the tribes Kangly, Dulat race, Dulat after many of dzhalary, odın a hot, Ramadan and the focal tribes.
In 1628 Name Khan Kazakh Khanate after killing two government let disappear, considered one of the tribes Khan. Tursun Khan will be the country in Katagan. Kazakh chronicle of the "Shanyshkly" is also called.
Kazakh Khanate of the original tribes of Kazakh Kyrgyz tribes, Kalmyks, Nogai, etc. entry into ethnic groups. XVI-XVII centuries. Khan era, rather than on behalf of the Kazakh space "Diary", "Nogai", such as the names most often used. For example, in the Zhiembet storyteller tolğawında "feeding Alaşıma slogan" ways.
Kazakh Khanate in the XVI and XVII centuries. a lack of data on the structure of the state management system. However, a number used in comparing the data of oral and written information can be obtained. One of them is a sign of strengthening state power under the name Khan "Name Khan, the old way", said the adoption of the rules of customary law. The adoption of the rule that the state's evidence küşeygenine Khan's power. "Old Road" to determine the internal structure of the state and society. The content of the particular social and harmonious balance between the ethnic groups is the regulation of the procedure for external relations.