Деректерден біз Онданның туған өлге

Деректерден біз Онданның туған өлген жылдарын есептеп шығарып алдық. Мыс, Онданның 30 жасында өлгені ғана белгілі, бірақ қай жылы туғаны белгісіз. Бізге деректер Шығай ханның өлген жылы 1583 жылы немересі Ораз-Мұхамед 8 жаста болғанын көрсетеді. Бұдан Ораз-Мұхамедтің 1575 жылы дүниеге келгені анықталады. «Ораз-Мұхамедтің 13 жасында әкесі Ондан сұлтан 30 жасында қайтыс болады» деген мәліметті Қ.Жалайыриден кездестіреміз. Бұл 1588 жыл. Енді бұдан отыз жылды алып тастасақ Онданның дүниеге келген жылы 1558 жыл шығады. Сонымен Ондан небәрі отыз жыл ғана өмір сүрген. Ондан сұлтанның қай жылдары өмір сүргені анықталады (1558-88жж.). Енді ол туралы жазылған Қ.Жалайыридің еңбегіне қайтып оралайық. Еңбекте: «Ондан сұлтан туралы хикаялар көп жерде кездеседі. Ол ер жүрек батыр, садақ атудың да керемет мергені еді. Әрқашан сыртқы жауларға қарсы күресте көп ерлік көрсетті. Шығай хан тұсында әскерлердің бас қолбасшысы болды. Ол тарихта көптен белгілі. Ақырында қалмақтармен шайқаста, 30 жасқа келген жігіт шағында шаһит болды. Оның қабірі Қожа Ахмет Иассауи рахмет алла алейһидің пінаһінда қасында жерленген[6,123]. Бұдан біз Ондан сұлтанның өз заманында белгілі сұлтан, мықты батыр, құралайды көзінен атқан мерген болғанына аңыздарды талқылай отырып көз жеткіземіз.
Деректердің біразы Ондан сұлтанның ұлы Ораз-Мұхамедтің балалық шағы жөнінде Ораз-Мұхамед туралы мәлімет берер дерек біреу ғана, В.В.Вельяминов-Зернов та соған сүйенген. Бұл Жылнамалар жинағы» авторы берген мәліметтер. Қ.Жалайыри былай дейді: «Ораз-Мұхамед сұлтанның он үш жасында әкесі Ондан қайтыс болады. Бір уақыт ол Сейдақ бидің тұтқынында азап шегеді, ол 16 жасында бүкіл христиан дінінің әміршісі Борис Федоровичке қызмет ете бастайды. Бұл деректен Россияға барарынан бұрын, Сейдақтың қолында тұтқында болған, Сейдақ-Сібір хандығының билеушісі. Ораз-Мұхамед Сібір жеріне келгендігі жөнінде нақты мәліметтер жоқ, сондықтан бұл оқиғаға байланысты зерттеушілер арасында да қабылданған ортақ пікір жоқ. Қ.Жалайыридің берген дерегінен басқа Ораз-Мұхамедтің Россияға келерден бұрын Сібірде болғандығы туралы пікірлер Сейдақ бидің орыстардың қолына түсуімен байланысты шықты. Бұл оқиға былай болған еді. Орыстар Батыс Сібірді жаулап алуды бастаған соң қалалар салына бастағаны белгілі, 1588 жылы Сібірде Тобыл қаласы салынды, көп ұзамай әскер басы Даниял Чулков Сейдақ биді қолға түсіреді және оны Москваға жібереді. Сейдақ би Сібірдің ежелгі билеушілері Тайбұға әулетінің өкілі»[18,340-345].
Кейбір Сібірлік жылнамашылардың айтуынша Сейдақпен бірге Қазақ Ордасының ханзадасы және қараша бек те тұтқындалып, Россияға әкелінген. Осындағы Ораз-Мұхамед сұлтан, қараша бекті Қ.Жалайыри деп түсінеміз. Қ.Жалайыри Ораз-Мұхамедтің Россияға келерден бұрын Сейдақтың қолында тұтқында болғаны туралы жазғанымен, оның Сейдақпен бірге тұтқындалып Россияға келгені туралы ештеңе айтпайды. В.В.Вельяминов-Зернов: ”Қазақ ханзадасы туралы басқа да орыс жылнамалары жазады, алайда олар «Ораз-Мұхамед Сейдақта қонақта болды, ол Россияға өз еркімен келді» -деп түсіндіреді дейді[18,390].

Результаты (английский) 1:

We were able to calculate the years of the death of the birth of Ondannıñ data. Copper, Ondannıñ only certain death at the age of 30, but the date of birth is unknown. We will be Khan's grandson died in 1583 Oraz Muhammad was 8 years old. Oraz had a Mohamed was born in 1575. "Oraz Mohamed Sultan Ondan his father at the age of 13 died at the age of 30 will" meet Q.Jalayırïden information. This is the year 1588. Now, remove the thirty years Ondannıñ was born in the year 1558. At the same Ondan lived only thirty years. Sultan Ondan where he lived (in 1558-88jj.). Now go back to work Q.Jalayırïdiñ has been written about it. Work: "There are a lot of stories about Ondan Sultan. He is a fearless warrior, was a sniper to open bow. Always showed a lot of courage in the struggle against the external enemy. Khan was the commander-in-chief of the army at the exit. It has a long history. Finally, the 30-year-old boy in the battle Kalmyks şahït. Thank you for the tomb of Khoja Ahmed Yassaui He aleyhïdiñ buried near pinahinda [6.123]. In addition, we have known the days of Sultan Ondan Sultan, strong warrior, make sure to discuss the myths that the sniper fired from the calves.
Data already Ondan Oraz on childhood Oraz Muhammad, the son of Sultan Mohammed only someone would read the data on the V.V.Velyamïnov- Zernov based on it. This collection of yearbooks "The information provided by the author. Q.Jalayırï says: "Oraz Mohamed Sultan Ondan father died at the age of thirteen. At the same time, he Seid dance at the age of 16 will suffer in captivity, he will serve the ruler of the whole of Christianity, Boris Fedorovich. This data bararınan back to Russia, was held captive in the hands of Seydaqtıñ Seid ruler of the Siberian Khanate. Mohammed came to the Siberian fast, so there is no specific information on the event, there is no consensus among researchers to share. Oraz the fact that Q.Jalayırïdiñ other reviews when it was Muhammed Before joining Russia in Siberia Seid dance in connection with the receipt of the hands of the Russians. This was what happened. Russians led to the conquest of the West Siberia began to be built in the city, was built in 1588 in the city of Tobolsk in Siberia, and soon the army detained the head of Daniel Çwlkov Seid dance and send it to Moscow. Seid dance representative of the ancient dynasty of rulers Taybuğa Siberia "[18,340-345].
According to some chroniclers of the Siberian Seydaqpen was arrested in November and the Prince of Kazakh Horde back from Russia. Oraz Muhammad Sultan here, understand that labor Q.Jalayırï November. Q.Jalayırï Oraz Mohamed Before joining Russia writes about a prisoner in the hands of Seydaqtıñ was arrested along with his Seydaqpen do not want to Russia. V.V.Velyamïnov Zernov said: "The Prince of Kazakh write the chronicles of the other Russian, but they" Oraz-visited Mohammed Seydaqta, he came to Russia voluntarily, "explains says [18.390].